• امروز : پنجشنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳
  • برابر با : Thursday - 28 March - 2024
اخبار امروز : 0
0
6

آشنایی با خانه لاری ها؛از خانه های تاریخی و اشرافی یزد

  • کد خبر : 31248
  • 28 آبان 1400 - 17:06
آشنایی با خانه لاری ها؛از خانه های تاریخی و اشرافی یزد
یکی از خانه های تاریخی و اشرافی یزد، خانه لاری ها می باشد. قدمت تاریخی این خانه به دوره ی قاجار باز می گردد. معماری اجرایی در ساخت خانه لاری ها با توجه به طرح بنای خانه های کویری طراحی شده است. این خانه ی تاریخی متشکل از سه حیاط و شش باب است.

آشنایی با خانه لاری ها؛از خانه های تاریخی و اشرافی یزد

خانه لاری ها یزد (موزه اسناد تاریخی یزد) 

خانه لاری ها در یزد

به گزارش مجله زیبایی سبز به نقل از بیتوته،نخستین شهر خشت خام در ایران، یزد است. این شهر پس از شهر بم، به عنوان دومین شهر تاریخی دارای سکنه ایران شناخته شده است.

شهر یزد در مرکز استان یزد و شهرستان یزد واقع شده است. شهر یزد به عنوان شهر قنات، قنوت، قناعت، آتش، آفتاب، حسینیه ایران، بادگیر ها، دارالعلم و دارالعمل، دارالعباده، شهر شیرینی و دوچرخه ها به شهرت فراوانی دست یافته است.

یکی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی واقع در یزد، خانه ی لاری ها می باشد. این خانه در محله ی فهادان، در مجاورت عمارت کلاه فرنگی، بنا شده است.

خانه ی تاریخی لاری ها در مجاورت بناهای بقعه سید گل سرخ، زندان اسکندر یا مدرسه ضیائیه و برج قرار دارد.

آشنایی با خانه لاری ها؛از خانه های تاریخی و اشرافی یزد

قدمت خانه لاری ها به دوران قاجار باز می گردد

خانه لاری ها؛ از گذشته تا کنون

قدمت تاریخی خانه لاری ها به دوره ی قاجار باز می گردد. خانه لاری ها در سال ۱۲۸۶ قمری، تحت مالکیت «حاج ابراهیم لاری» ساخته شد. در سال های نخست بنا، خانه لاری ها به عنوان خانقاه نعمت اللهی مورد استفاده قرار می گرفت و در دوره ی قاجار به عنوان یکی از خانه های اشرافی و عیانی شناخته می شد.

خانه لاری ها تا اواخر دوره ی حکومت رضا شاه تحت مالکیت خانواده لاری قرار داشت. در طی این دوره، مشکلاتی در خصوص انحصار وراثت به وجود آمد که سبب متروکه شدن خانه گشت.

حدود ۵۰ سال پس از ترک خانه لاری ها، در سال ۱۳۶۳، خانه لاری ها تحت مالکیت سازمان اسناد و کتابخانه ملی یزد واقع شد. این سازمان کاربری خانه را تغییر داد و به محل سازمان میراث فرهنگی مبدل ساخت.

لازم به ذکر است خانه لاری ها در تاریخ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ به شماره ی ۱۸۳۷ در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته است.

وجه تسمیه خانه لاری ها

حدود ۲۷۰ سال قبل، در ادوار گذشته به قومی مهاجر در یزد، لاری می گفتند. لاری ها از استان فارس در خصوص تجارت به شهر یزد مهاجرت می کردند. در سال ۱۲۸۵ یکی از لاری های مهاجر به نام “حاج محمد ابراهیم لاری” خانه ای را بنا کرد و عنوان “خانه لاری ها” را برای آن برگزید.

مطالب خواندنی:  مسجد جامع بروجرد شاهکار تاریخ معماری

معماری خانه لاری ها

معماری به کار برده شده در طراحی خانه لاری ها، مختص خانه های کویری است. این خانه در مساحتی بالغ بر ۱۷۰۰ متر بنا شده است. زیر بنای خانه لاری ها نیز شامل ۱۲۰۰ متر مربع می شود.

خانه لاری ها متشکل از شش باب خانه است. در واقع درب های مختلفی در عمارت لاری ها ساخته شده است که بعضی از فضا ها اعم از انبار، مطبخ و اصطبل را به صورت جداگانه به بیرون از فضای خانه مرتبط می سازد.

درب ورودی خانه دارای دو کوبه است. کوبه ی سمت راست مخصوص زنان و کوبه ی سمت چپ مخصوص آقایان تعبیه شده است. روایت ها حاکی از آن دارند که به موجب چادر داشتن زنان و گرفتن چادر در اطراف صورت به وسیله ی دست چپ، زنان قادر به در زدن با دست راست بودند.

علاوه بر این، اکثر آقایان به همراه خرید به منزل می رفتند، بدین جهت دست راست آن ها مشغول گرفتن خرید ها بوده است. به همین موجب کوبه سمت چپ برای آقایان طراحی شده است. به جرأت می توان گفت خانه لاری ها به موجب برخورداری از در، پنجره، ارسی و اتاق های مزین به نقاشی و آیینه کاری شاهکاری از خانه های اعیانی در قرن سیزدهم است.

طرح ساخت خانه لاری ها توسط حاج غلامحسین ملازینل در سه حیاط مجزا اجرا شده است. در طراحی حیاط خانه بافت شهری یزد به کار گرفته شده است. در واقع خانه لاری ها دارای یک حیاط اصلی، میانه و کوچک است که مجموعه ای از تالار، اتاق، ایوان، یک سر در و هشتی را شامل می شود.

هشتی در فاصله ای میان دو حیاط به صورت هشت ضلعی، مربع یا مستطیل، به صورت سرپوشیده و دارای سقف قرار دارد که به هر دو حیاط به یک اندازه دسترسی دارد.

مطالب خواندنی:  دریاچه پریشان، بزرگ ترين دریاچه آب شیرین

حیاط اصلی

حیاط اصلی یا اول به صورت مستطیل، در مرکز اتاق های اندرونی و بیرونی تعبیه شده است. درب دوم خانه به حیاط اول ختم می شود. در وسط حیاط، یک حوض زیبا قرار دارد که با عنوان غروب نشین شناخته می شده است. بر روی حوض یک تخت بزرگ نهادینه شده است.

علاوه بر این، خانه لاری ها به بادگیر های متعددی مجهز است که در گوشه و کنار عمارت به منظور خنک سازی هوا تعبیه شده اند. در حیاط اول یک ایوان بزرگ ساخته شده است که به بادگیر بلند خانه دسترسی دارد.

زیر ایوان اصلی، سرداب وجود دارد. راه دسترسی به سرداب به وسیله ی ۳۸ پله به سمت پایین میسر است. سرداب خانه لاری ها دارای دو شمسه رنگ است و با سقف طاق تویزه، متشکل از گچ و نی جلوه ی بی نظیری را به ارمغان آورده است.

در قطب های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی حیاط اول اتاق هایی بر اساس فصل های مختلف تعبیه شده است. اتاق های قسمت شمالی مخصوص فصل زمستان بنا شده اند و اتاق های جنوبی به وسیله ی تالار و بادگیر، مناسب سکونت در فصل تابستان به شمار می روند.

در واقع در ضلع جنوبی یا جنوب غربی حیاط اصلی، ایوان بزرگی قرار دارد که در فصل تابستان، مانع تابش نور مستقیم خورشید به اتاق ها می شود و هوایی متبوع را به وجود می آورد.

در قسمت شرقی خانه لاری ها اتاق سرداب، آینه و مطبخ مناسب فصل پاییز وجود دارد. در ضلع غربی نیز ویژه ی فصل بهار، بهار خواب تعبیه شده است.

یکی دیگر از عوامل مشهور شدن خانه های عمارت، مزین سازی به شیشه های رنگی، در و پنجره های زیبا، آیینه کاری، نقاشی و گچ بری می باشد.

حیاط میانی

طرح بنای حیاط میانی به مثابه ی حیاط اصلی می ماند. حیاط میانی به هفت دری، سه دری و پنج دری ها شهرت یافته است.

در بخش شمال غربی حیاط میانی، یک هفت دری قرار دارد. در مقابل هفت دری به صورت قرینه، دیواری تراش خورده تعبیه شده است. در قسمت شمال شرقی حیاط نیز یک پنج دری و سه دری طراحی شده است.

مطالب خواندنی:  طرز تهیه شولی یزد

لازم به ذکر است حیاط میانی به حیاط سوم راه دارد.

حیاط سوم 

مرکز سکون و آرامش خانه لاری ها، حیاط سوم است. این حیاط متشکل از یک خانه ی کوچک است. تحقیقات بیانگر آن هستند که در ادوار گذشته، اهل خانه برای کسب آرامش به حیاط سوم پناه می بردند.

علاوه بر درب حیاط میانی، درب جداگانه ای برای دسترسی به حیاط سوم تعبیه شده است. این حیاط یک طبقه بلند تر از حیاط میانی ساخته شده است و نور مورد نیاز را به وسیله ی نور گیر موجود در وسط سقف تأمین می کند.

مناسب ترین زمان برای بازدید از خانه لاری ها

به موجب قرار گیری خانه لاری ها در یزد، به بررسی آب و هوای غالب در یزد می پردازیم. یکی از خشک ترین مناطق ایران یزد است. این منطقه ی کویری، عاری از پوشش گیاهی است و از نوسانات شدید درجه حرارت برخوردار است.

اقلیم آب و هوایی یزد گرم- خشک و بیابانی می باشد. فصول اصلی یزد، به دو بخش فصل بلند گرما (از اسفند تا مهر) و فصل کوتاه سرما( از آبان تا اواخر بهمن) تقسیم می شود.

فصل زمستان در یزد به موجب نوسانات دما و پوشش گیاهی کم در مناطق کویری، به شدت سرد و طاقت فرسا است. بدین جهت توصیه می شود در اواخر ماه های فصل تابستان عازم سفر به یزد و بازدید از خانه ی لاری ها شوید.

مسیر دسترسی به خانه لاری ها

یزد- خیابان امام خمینی- محله فهادان- در مجاورت عمارت کلاه فرنگی- خانه لاری ها

لینک کوتاه : https://www.greenbeautymag.com/?p=31248

برچسب ها

ثبت دیدگاه

مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰
قوانین ارسال دیدگاه
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.