«ابرماه» مهمان امشب آسمان ایران است؛ پدیده‌ای زیبا و کم‌نظیر
آسمان مناطق مرکزی، شرقی و جنوبی ایران احتمالا صاف‌تر خواهد بود و برای رصد مناسب‌تر است
چهارشنبه ۱۴ آبان (برابر با پنجم نوامبر)، آسمان ایران شاهد بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین «ابرماه» سال ۲۰۲۵ خواهد بود. این ماه کامل که امسال به پیروی از سنت بومیان آمریکای شمالی «ماه سگ‌آبی» نامیده شده، دومین ابرماه از سه ابر ماه سال جاری است و نزدیک‌ترین فاصله ماه با زمین در سال ۲۰۲۵ را رقم می‌زند.
ابرماه چیست؟
مدار ماه به دور زمین بیضوی است، از این رو گاهی به زمین نزدیک‌تر و گاهی از آن دورتر می‌شود. هنگامی که ماه کامل در نزدیک‌ترین فاصله مداری‌اش از زمین (حضیض) قرار دارد، اندازه و درخشندگی آن از دید ما بیشتر است. از نظر علمی، این افزایش حدود ۱۴ درصد در اندازه و ۳۰ درصد در روشنایی است، هرچند چشم انسان معمولا این تفاوت را هنگام طلوع ماه در افق بیش از این میزان احساس می‌کند.
بهترین زمان تماشا اندکی بعد از غروب خورشید است، زمانی که ماه نزدیک افق قرار دارد و رنگش طلایی یا نارنجی‌فام است. در این حالت، پدیده‌ای به نام «توهم ماه» باعث می‌شود ماه بسیار بزرگ‌تر از حد معمول دیده شود، حتی اگر اندازه واقعی آن تغییر نکرده باشد.
چرا نام «سگ‌آبی»؟
بومیان آمریکای شمالی ماه کاملِ ماه نوامبر را «ماه سگ‌آبی» می‌نامیدند، زیرا دقیقا در همین زمان سگ‌های آبی برای زمستان لانه می‌سازند، سدها را تکمیل و غذایشان را ذخیره می‌کنند. این ماه برای آنان نماد سخت‌کوشی، آمادگی و هماهنگی با طبیعت بود و این معنا بعدها به فرهنگ اروپایی و سپس به فرهنگ جهانی راه یافت. در برخی فرهنگ‌ها نیز به دلیل همزمانی این ماه با فصل سرد سال، از آن با نام «ماه یخبندان» یاد می‌شود.
شرایط رصد در ایران چطور است؟
با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی، آسمان بخش‌هایی از شمال و غرب کشور ممکن است با ابرهای پراکنده پوشیده شود، اما آسمان مناطق مرکزی، شرقی و جنوبی ایران احتمالا صاف‌تر خواهد بود. برای مشاهده این پدیده به ابزار خاصی نیاز نیست، اما دوربین دوچشمی یا تلسکوپ خانگی جزئیات دهانه‌ها و سطح ماه را بهتر نشان می‌دهد. این ابرماه حدود ۳۵ هزار و ۶۰۰ کیلومتر از میانگین فاصله معمول ماه تا زمین به ما نزدیک‌تر خواهد بود و درخشان‌ترین ماه کامل سال به شمار می‌آید. پس از آن، سومین و آخرین ابرماه سال در ۴ دسامبر مشاهده خواهد شد.
