خداحافظ پوسیدگی دندان؟ دانشمندان راهی برای رشد دوباره مینای دندان پیدا کردند
دانشمندان یک ژل جدید ساخته‌اند که فرآیندهای طبیعی بدن را تقلید می‌کند تا دندان‌ها بتوانند خود را ترمیم کنند. این نوآوری با هدایت رشد مواد معدنی شبیه به مینای طبیعی، می‌تواند در آینده درمان پوسیدگی و حساسیت دندانی را بسیار ساده‌تر کند.
به گزارش مجله زیبایی سبز به نقل از scitechdaily ، دانشمندان دانشگاه ناتینگهام ژل پروتئینی جدیدی توسعه داده‌اند که با تقلید از فرآیندهای طبیعی بدن، قادر است مینای دندان را بازسازی کند.
این ماده تازه‌توسعه‌یافته، برای ساخت ژلی مورد استفاده قرار گرفته که توانایی ترمیم و بازسازی مینای دندان را دارد و می‌تواند نقطه عطفی در مراقبت‌های پیشگیرانه و ترمیمی دندان‌پزشکی باشد.
پژوهشگران دانشکده داروسازی و دپارتمان مهندسی شیمی و محیط زیست دانشگاه ناتینگهام این ماده الهام‌گرفته از طبیعت را طراحی کرده‌اند تا مینای آسیب‌دیده یا فرسوده را بازسازی کند، مینای موجود را تقویت نماید و در برابر پوسیدگی آینده محافظت کند. یافته‌های آن‌ها در نشریه Nature Communications منتشر شده است.
این ژل پروتئینی که فاقد فلوراید است، می‌تواند به سرعت و با همان روش‌هایی که دندان‌پزشکان برای درمان‌های فلورایدی به کار می‌برند، روی دندان‌ها استفاده شود. این ژل، پروتئین‌های طبیعی را تقلید می‌کند که در مراحل اولیه زندگی، رشد مینای دندان را هدایت می‌کنند. پس از اعمال روی دندان، ژل یک پوشش نازک و مقاوم تشکیل می‌دهد که به سطح دندان نفوذ کرده و ترک‌ها و نواقص کوچک را پر می‌کند.
این پوشش به عنوان یک چارچوب ساختاری عمل کرده و یون‌های کلسیم و فسفات را از بزاق جذب می‌کند تا رشد دقیق مواد معدنی جدید را از طریق فرآیندی به نام معدنی‌سازی اپیتاکسیالی (epitaxial mineralization) تسهیل کند. در نتیجه، ماده جدید با دندان طبیعی ادغام می‌شود و ساختار و استحکام آن را بازمی‌گرداند.
کاربردهایی فراتر از ترمیم مینا
این ماده جدید همچنین می‌تواند روی عاج دندان‌های بدون مینا نیز استفاده شود و لایه‌ای شبیه به مینا روی عاج رشد دهد؛ فرآیندی که مزایای زیادی از جمله درمان حساسیت دندانی یا بهبود اتصال ترمیم‌های دندانی دارد.
در تصاویر میکروسکوپی الکترونی، دندانی با مینای دچار دمینرالیزه‌شده (سمت چپ) و دندان مشابهی پس از دو هفته درمان که رشد دوباره بلورهای مینا در آن دیده می‌شود (سمت راست) نمایش داده شده است.
اعتبار تصویر: دانشگاه ناتینگهام
تخریب مینا یکی از عوامل اصلی پوسیدگی دندان است و تقریباً ۵۰٪ از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکلات می‌توانند منجر به عفونت، از دست دادن دندان و حتی ارتباط با بیماری‌هایی چون دیابت و بیماری‌های قلبی‌عروقی شوند.
مینای دندان به طور طبیعی بازسازی نمی‌شود — وقتی از بین می‌رود، برای همیشه از دست رفته است. در حال حاضر هیچ درمان مؤثری برای رشد دوباره مینا وجود ندارد. درمان‌های کنونی مانند وارنیش‌های فلوراید یا محلول‌های رمینرالیزه‌کننده، فقط علائم از بین رفتن مینا را کاهش میدهند.
نتایج امیدوارکننده پژوهش
دکتر عبشر حسن (Abshar Hasan)، پژوهشگر پسادکترا و نویسنده اصلی مطالعه گفت:
«مینای دندان ساختار منحصربه‌فردی دارد که ویژگی‌های استثنایی آن را فراهم می‌کند و از دندان‌های ما در برابر فشارهای فیزیکی، شیمیایی و حرارتی در طول عمر محافظت می‌کند.»
او ادامه داد:
«وقتی ماده ما روی مینای دمینرالیزه‌شده یا فرسوده و یا عاج بدون مینا اعمال می‌شود، رشد بلورهایی را به روشی سازمان‌یافته و یکپارچه ترویج می‌دهد و ساختار طبیعی و سالم مینای دندان را بازیابی می‌کند. ما ویژگی‌های مکانیکی این بافت‌های بازتولیدشده را در شرایطی شبیه به واقعیت، مانند مسواک زدن، جویدن و تماس با مواد غذایی اسیدی آزمایش کردیم و دریافتیم که مینای بازسازی‌شده دقیقاً مانند مینای سالم رفتار می‌کند.»
پروفسور آلوارو ماتا (Alvaro Mata)، رئیس گروه مهندسی زیست‌پزشکی و مواد زیستی که سرپرستی این پژوهش را بر عهده داشت، افزود:
«ما بسیار هیجان‌زده هستیم، زیرا این فناوری با در نظر گرفتن نیازهای دندان‌پزشک و بیمار طراحی شده است. این روش ایمن است، می‌تواند به‌سرعت و به‌آسانی اعمال شود و قابلیت تولید انبوه دارد. همچنین فناوری ما چندمنظوره است و می‌تواند در محصولات متنوعی به کار رود تا به بیماران در هر سنی که از مشکلات ناشی از از بین رفتن مینا و قرار گرفتن عاج در معرض هوا رنج می‌برند، کمک کند. ما با شرکت نوپای خود به نام Mintech-Bio روند تجاری‌سازی را آغاز کرده‌ایم و امیدواریم نخستین محصولمان تا سال آینده عرضه شود — این نوآوری می‌تواند به‌زودی به بیماران در سراسر جهان کمک کند.»
منبع
مقاله: “Biomimetic supramolecular protein matrix restores structure and properties of human dental enamel”
نویسندگان: Abshar Hasan و همکاران.
منتشر شده در Nature Communications، ۴ نوامبر ۲۰۲۵.
DOI: 10.۱۰۳۸/s41467-025-64982-y
