نکاتی جالب درباره ی شگفت انگیز ترین و قدیمی ترین قالی دنیا؛ قالی پازیریک
پازیریک؛ کهن ترین فرش دنیا افتخار ایران در روسیه
قالی پازیریک چیست؟
به گزارش مجله زیبایی سبز به نقل از بیتوته،پازیریک یکی از قدیمی ترین قالی های دنیاست که زمان بافت و موجودیت آن به دو هزار و پانصد سال قبل بر میگردد، اما این قالی حدود چهارصد سال پیش پیدا شد و بررسی های مختلف بر روی آن حاکی از این بود که از این فرش برای روی اسب و سوارکاری استفاده می شد.
نقش های این قالی پر از طرح آهوان در حال چرا، طرح حیوانات عجیب الخلقه با سر عقاب و بدن شیر و سوارکاران می باشد. حاشیه ی این قالی از طرح گل پر شده و رنگ کلی آن به رنگ گرم قرمز می زند. پازیریک یک قالی پشمی است که به صورت مربع و چهارگوش بافته شده و ابعاد آن تقریبا ۱٫۹۸ در ۱٫۸۹ می باشد.
طرح ها و تکنیک های به کار رفته در بافت قالی پازیریک، تقریبا تحیر و شگفتی تمامی تاریخ شناسان را برانگیخته است. ردیف های بافت این قالی با ردیف های و تکنیک های امروزی شباهت زیادی دارد و تقریبا کسی فکرش را هم نمیکرد که در دو هزار و پانصد سال پیش، مناطق بین النهرین، پونان و مصر، از چنین تمدن پیشرفته ای برخوردار بوده باشند.
نقوش موجود بر روی قالی پازیریک
بررسی نقوش موجود بر روی قالی پازیریک
ابتدا این را خدمت تان عرض کنیم که این قالی به دلیل اینکه بسیار معروف است، با الهام از طرح ها و نقشه های آن، قالی ها و فرش های زیادی در کل دنیا بافته، تولید و به فروش می رسند. مهم ترین و واضح ترین طرحی که در قالیچه ی پازیریک مشاهده می شود، سوارکارانی هستند که تعداد آن ها چیزی حدود ۲۸ نفر می باشند.
تمام ویژگی های فیزیکی و تجهیزات نظامی که برای این سوارکاران طراحی شده، شباهت زیادی با سربازان دوران هخامنشی و طرح های موجود بر امارت تخت جمشید دارد. از این رو، خیلی از مورخین، ماهیت تولید این فرش را متعلق به ایرانیان می دانند.
مورد مهم دیگری که در طراحی قالی وجود دارد، گوزنان زرد خال هستند که این گوزن ها دارای شاخ های پهنی بوده و طرح آن ها به وضوح بر روی قالی بافته شده. بعد از گوزنان زرد خال، به حیوانات اساطیری می رسیم که موجودیت آن ها با توجه به عقاید مردم در همان زمان، تایید می شد و در نهایت در قسمت میانی قالی نیز، گل هایی را مشاهده می کنیم که به هشت پر معروفند و این روزها، از این نمونه طرح ها را می توانیم در انواع طراحی ها و ساخت و بافت های سنتی پیدا کنیم. تعداد گل های هشت پر میانی قالی نیز هم به تعداد سربازان، بیست و هشت عدد است.
بررسی و شناخت ماهیت قالی پازیریک
حقیقتا باید خدمت تان عرض کنیم که صحبت های مختلفی درباره ی ماهیت تاریخ این فرش بیان شده است و هنوز هم هیچ منبعی، مکان و قوم ثابتی را به عنوان مرکز پیدایش قالی پازیریک معرفی نکرده است. این قالی در در سال های ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ خورشیدی (۱۹۴۹–۱۹۴۷)، توسط فردی به نام سرگی رودنکو پیدا شده است.
او یک باستان شناس روسی بود و این قالیچه را نیز در کشور خود در دره ی پازیکی، ابتدای رشته کوه های آلتا پیدا کرد. در کنار این قالیچه، اشیای قیمتی دیگری نیز پیدا شد، اشیایی مانند مومیایی دوید، گلدان چوبی، نقش اسب سواری و چند اثر دیگر. این اشیا در گور یک فرمانروای سکایی پیدا شدن و از این رو، ساده ترین ماهیتی که می توانند برای تاریخچه ی قالیچه ی پازیکی در نظر بگیرند، همین ماهیت سکایی می باشد.
البته این درصورتی است که خود رودنکو، پس از اینکه قالی را از جهات مختلف، مورد بررسی قرار داد، جمله که در وصف آن به کار برد این بود : تخت جمشید را به یاد می آورد!
خیلی از مورخان معتقد هستند که قالی پازیریک به مادها و پارت ها تعلق دارد. اما وجود المان های مربوط به دوران آشوریان و هخامنشیان نیز، نمی تواند منکر این شود که این قالیچه می تواند رگ و ریشه ای ایرانی داشته باشد.
در کنار این موارد، درصد بسیار زیادی از عقاید درباره ی تاریخچه و ماهیت پازیریک این است که مردمان سکایی با الهام از نقش های ایرانی، این قالیچه را بافته اند. سکایی ها یک قبیله ی عشایری بودن و احتمال اینکه از پشم گوسفندان خود برای ساخت این قالی استفاده کرده باشند، بسیار زیاد است.
همینطور ارمنستان امروزی و قسمت های شمالی ایران، می توانند خواستگاه خوبی برای پیدایش فرش پازیکی باشند. البته خیلی از تاریخ شناسان معتقدند که نظم و تکنیک های بافت قالیچه ی پازیریک هرگز نمی تواند کار یک کوچ عشایری باشد و تخمین می زنند که این پیشرفت در صنعت بافت فرش، بیشتر نزدیک مناطق شهری اتفاق می افتاد.
در نهایت از آنجایی که تاریخ شروع بافت فرش را در بسیار از کتب تاریخی، به ایرانیان، نسبت داده اند و از آنجایی که این فرش قدمت تاریخی بسیار زیادی دارد، اتفاق نظرهای زیادی برای ایرانی بودن قالیچه ی پازیکی وجود دارد. اما باز هم خاطرنشان خواهیم کرد که خواستگاه دقیقی از مکان پیدایش این قالیچه هنوز در دسترس نیست.
قالیچه ی پازیریک الان کجاست؟
پس از اینکه این قالیچه توسط ردنکو کشف شد، پس از بررسی های مختلف برای پیدایش تاریخچه ی این قالی، در حال حاضر آن را در یک موزه به نام آرمیتاژ در شهر سن پترزبورگ، نگه می دارند. به دلیل گذشت زمان و رطوبت های نشسته بر جان قالی، قسمت هایی از آن فرسوده و ریخته شده است. که تاریخ شناسان آن را بازساری کرده و حالا در شمایل کلی و کامل در موزه قرار دارد. البته که رنگ قالی نیز به دلیل قدمتی که دارد، کمی پریده تر شده اما این چیزی از زیبایی قالی کم نخواهد کرد.
